نقش دهیاران زن در توسعه روستاها - وبلاگ جناب خان

به گزارش وبلاگ جناب خان، عصمت ریاضی- کارشناس مسئول امور بانوان و خانواده استانداری قزوین: مدیریت روستایی از مهم ترین ابعاد توسعه روستایی و شاید بتوان گفت مهم ترین بعد آن است. دهیاران و مدیران روستایی در هماهنگی فعالیت های توسعه روستایی، رونق بخشی زندگی روستاییان و توسعه کشور نقش بسیار مهمی برعهده دارند.

یکی از مسائلی که جوامع در حال توسعه و توسعه افته امروزه با آن مواجهند و برای آنها بسیار مهم است، مساله توسعه پایدار و یکی از مهم ترین شاخصه های آن یعنی توسعه پایدار روستایی است که می تواند راهگشای جامعه در رسیدن به توسعه پایدار در تمام سطوح باشد. مدیریت نواحی روستایی یکی از مهم ترین اجزای دستیابی به توسعه پایدار در سطح ملی است که بدون بهره گیری از شیوه های مدیریتی توانمند و کارآمد میسر نخواهد شد. برای رسیدن به توسعه پایدار، توجه به چند مؤلفه اساسی مهم است که مهم ترین آن نیروی انسانی است. توجه به 2 مؤلفه زنان و مشارکت از عوامل اصلی شکل گیری توسعه پایدار و استمرار آن است. یکی از شرایط لازم برای دستیابی به توسعه پایدار روستایی، مشارکت زنان روستایی در سطح مدیریت روستاهاست. زنان روستایی با حضور در نقش های مدیریتی همچون دهیاری و شورای اسلامی روستا می توانند در توسعه جامعه محلی نقش بسزایی داشته باشند.

زنان از دیرباز در فعالیت های گوناگون همچون کشاورزی، دامداری و... حضور داشته اند و تا امروز توانسته اند نقش پررنگ تر در جامعه ایفا نمایند. اگر به تاریخ نگاهی بیندازیم، زنان زیادی را می بینیم که از مرزها گذشته اند و توانسته اند فرهنگ جامعه خود را در جهت پیشرفت تغییر دهند. از آنجایی که زنان در همه جوامع و همین طور درجوامع روستایی نیمی از جمعیت را تشکیل می دهند در مناصب مختلف از جمله مناصب مربوط به مدیریت شهری و روستایی می توانند در روند و تسریع توسعه مؤثر باشند. در سال های اخیر انتخاب زنان در مقام دهیار افزایش یافته است. این موضوع حاکی از رشد و بالندگی فکری و فرهنگی روستاییان و توانمندی زنان در عرصه مدیریت روستایی است.

یکی از عرصه های قابل تأمل برای حضور زنان در حوزه مدیریت روستا، نهاد دهیاری است. از بدو شکل گیری دهیاری ها براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی، زنان حضور پویا و فعالی در عرصه مدیریت روستایی داشته اند. با هدف تقویت بنیان مدیریت روستایی، وزارت کشور قانون تاسیس دهیاری های خودکفا پس از تصویب سیاست راه اندازی، تقویت و ساماندهی تشکیلات دهیاری ها را در پیش گرفت. دهیاری ها اگرچه سازمانی نوپا به شمار می روند ولی به عنوان بازوان اجرایی دولت در اجرا، نظارت و سازماندهی برنامه های توسعه نقش مهمی دارند.

براساس ماده 68 وظایف و اختیارات شورای اسلامی روستا، انتخاب فردی ذی صلاح به سمت دهیار برای مدت 4 سال براساس آیین نامه مربوطه و معرفی به بخشدار برای صدور حکم از وظایف شوراهای روستایی است و شوراهای اسلامی در کنار نقش نظارتی باید حامی دهیاران باشند و به آنها در اجرای وظایفشان یاری نمایند. دهیار (که می توان نقشی مشابه شهردار را در جامعه روستایی به او نسبت داد) مستقیما توسط شورای روستا به بخشداری منطقه معرفی می گردد و بخشداری پس از کسب استعلامات لازم از اداره اطلاعات، نیروی انتظامی و سایر ارگان های مربوطه، حکم دهیار معرفی شده را صادر می نماید.

• وظایف دهیار

براساس قانون، دهیار وظایف زیر را برعهده دارد:

- اجرای مصوبات شورای اسلامی روستا

- همکاری با نیروی انتظامی در مورد اعلام وقوع جرایم، اجرای مقررات خدمت وظیفه عمومی، حفظ نظم عمومی و سعی در حل اختلافات محلی

- اعلان فرامین و قوانین و مقررات عمومی

- همکاری در حفظ و نگهداری از تأسیسات عمومی و عمرانی و اموال و دارایی های روستا

- همکاری با سازمان ها و نهادهای دولتی و فراهم آوردن تسهیلات لازم به منظور ایفای وظایف آنان

- مراقبت در اجرای مقررات بهداشتی و حفظ نظافت و فراهم آوردن زمینه مناسب برای تأمین بهداشت محیط

- همکاری با سازمان های ثبت احوال و اسناد به منظور ثبت وقایع چهارگانه سجلی و اسناد و املاک

- همکاری با مسئولان ذی ربط برای حفظ، نگهداری و بهره برداری منابع طبیعی و میراث فرهنگی واقع در روستا

- اجرای طرح های عمرانی و خدماتی در محدوده روستا در صورت آمادگی با تأیید کمیته برنامه ریزی شهرستان

- تشکیل پرونده برای ساخت بناها، تأسیسات و تفکیک اراضی در محدوده قانونی روستا و ارجاع به بخشداری برای صدور مجوز

همچنین دهیار موظف است علاوه بر انجام وظایف مقرر، وظایفی از قبیل تسهیل اجرای سیاست ها و برنامه های دولت در روستا، پیگیری و هماهنگی فعالیت های خدمات رسانی دولت و نهادهای عمومی غیردولتی در سطح روستا، جلب مشارکت مردم در پیشبرد امور، شناسایی ظرفیت ها، قابلیت های سرمایه گذاری و توسعه اقتصاد محلی روستا برای انعکاس به دستگاه های اجرایی ذی ربط، بهره برداری و نگهداری از اماکن عمومی در صورت موافقت دستگاه های اجرایی مربوطه و... را نیز برعهده داشته باشد.

یک دهیار پیروز باید 6 گام اساسی دیگر را نیز مدنظر قرار دهد و به آنها عمل کند:

1.دهیار باید وضعیت موجود روستا را کاملاً بشناسد. این شناخت به سه دسته کلی تقسیم می گردد:

- شناخت محیطی ـ کالبدی روستا (جاده ها، کانال های آبیاری، مدرسه، درمانگاه، زمین های مسکونی، کشاورزی و...)

- شناخت ویژگی های اجتماعی روستا (جمعیت روستا، مهاجرت های فصلی و دائمی و گروه ها و احزاب روستا)

-شناخت منابع درآمدی و فعالیت ها در روستا (فعالیت های اقتصادی، کشاورزی، دامداری، صنایع دستی و ماشینی کارخانه ها)

2. دهیار باید مسائل و مسائل و نیازهای روستا را بشناسد.

3. دهیار باید با مشورت و نظرخواهی مردم مسائل و مسائل و نیازها را اولویت بندی کند.

4. دهیار باید با همکاری کمیته های متشکل از مردم و مسئولان راهکار های قابل اجرا را پیدا کند.

5. از این راهکار ها بهینه ترین را انتخاب و منبع کسب درآمد اجرای آن را تعیین کند. باید تعیین گردد که چقدر پول و از کجا باید تأمین گردد و ریزحساب های اقتصادی آن برآورد گردد.

6. مهم ترین مرحله کار اجراست که به یاری مسئولان زی ربط با توجه به ریزدرآمدها و هزینه های پروژه انجام می گردد.

• مسائل عمومی مدیریت زنان

بهره گیری از توان مشارکت زنان در فرایند توسعه پایدار روستایی از راهبردهای اصلی دفتر امور روستایی و شوراهای استانداری است. امیدواریم زنان روستایی علاوه بر تکمیل روند توسعه، بخش عظیمی از پیروزیت های آینده جامعه روستایی استان را نیز محقق نمایند. دهیاری برای زنان تجربه ای بی نظیر در مدیریت مدرن روستایی است و عرصه مشارکتی نوینی را برای زنان فراهم آورده است. حمایت از زنان برای حفظ موقعیت مدیریت نوپای آنها ضرورتی انکارناپذیر است. بعضی از مسائل عمومی مدیریت زنان در روستاهای ایران به این توضیح است:

1. نبود قوانین حمایتی

2. خلأ سیاست های حمایتی بلندمدت

3. خلأ حمایت پایدار مسئولان بالادستی

4. اصلاح نشدن وظایف دهیاری ها، اهداف و مأموریت های این نهاد

5. نبود گروه های محلی و سازمان های مردم نهاد محلی

6. نبود آموزش های مناسب به دهیاران

7. نبود تعاونی های تولیدی روستا برای حمایت از تولیدات محلی و ایجاد انگیزه اقتصادی برای مردم

اگر از سرمایه های اجتماعی به نحو مطلوب و مناسب استفاده گردد و این استفاده برای توسعه روستا به کارگرفته گردد، مسائل روستاهای کشور به پایین ترین حد خود خواهد رسید. رضایت مردم از عملکرد دهیاری ها نشانه توفیق مدیریت روستایی در دستیابی به اهداف خود است. امیدواریم زنان جامعه روستایی (دهیاران زن) بتوانند با درایت و کاردانی و مدیریت شایسته عرصه های روستایی، موجبات تحقق توسعه پایدار روستایی و بالندگی و سرافرازی کشور را فراهم آورند.