نگرش چین به رهبری زیست محیطی - وبلاگ جناب خان

به گزارش وبلاگ جناب خان، چین در حال ورود به مرحله جدیدی از دیپلماسی اقلیمی است، مرحله ای که در آن مسائل تغییرات آب و هوایی در شرایطی که فراتر از چارچوب کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل است، مفهوم سازی می گردد.

آیا گلاسکو و کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP26) اشتباه دیپلماتیک عمده برای پکن بود؟ برای دولتی که بخاطر عملگرایی و صرف میلیون ها دلار برای ایجاد تصویر و عدم مضایقه از هرگونه کوششی در توسعه قدرت نرم به خود می بالد، قطعاً همینطور است. نه فقط بخاطر اعلام محکومیت از سوی رهبران دنیا و به ویژه جو بایدن رئیس جمهور آمریکا که ناگهان اهرمی برای زیر سوال قرار دادن صداقت و آرزوهای چین برای رهبری دنیا بدست آورد. حتی مهمتر از آن، COP26 نمی تواند با سال دیگری در زمینه اقدام اقلیمی برای چین مقایسه گردد.

در واقع، سال 2021 برای پکن بسیار خوب آغاز شده بود: در ژانویه، شورای دولتی چین کتاب سفیدی در خصوص همکاری های توسعه بین المللی منتشر کرد که شامل استفاده از ادبیاتی در خصوص توسعه سبز ذیل ابتکار کمربند و جاده (BRI) و بعلاوه دربردارنده بخش کاملی درباره حفاظت از محیط زیست برای کشورهای شریک بود. در مرحله بعد، پکن معتبرترین مذاکره نماینده آب و هوایی خود زی ژنگوآ، را بعد از بازنشستگی یکبار دیگر به کار بازگرداند.

این اقدام نشان دهنده آمادگی پکن برای مشارکت در مذاکرات سازنده آب و هوا با نمایندگان ایالات متحده، علیرغم ادامه تنش بین چین و ایالات متحده بود. مدت کوتاهی پس از آن، پکن بعلاوه به علت انتشار اصول سرمایه گذاری سبز برای پروژه های ابتکار کمربند و جاده، که با مشورت کارشناسان بین المللی پیشرفته بود، مورد ستایش نهاده شد. در تکمیل این موارد، شی جین پینگ در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد در سپتامبر 2021 دو بیانیه غافلگیرنماینده را گفت: تعهد چین در به صفر رساندن فراوری کربن تا سال 2060 و اعلام توقف تامین اقتصادی نیروگاه های زغال سنگ در خارج از کشور.

با این حال، زمانی که نمایندگان آب و هوا برای نشست COP26 در نوامبر 2021 در گلاسکو گرد هم آمدند، به نظر می رسید که هیچ یک از این تعهدات و اقدامات تأثیر زیادی نداشته باشد. در عوض، تیتر همه اخبار درباره غیبت شی در این گردهمایی بود. یکی از مذاکره نمایندگان ارشد سابق ایالات متحده در زمینه آب و هوا تا آنجا پیش رفت که تصمیم شی را به عنوان بزرگترین مانع برای موفقیت COP26 توصیف کرد. اوضاع در سرانجام مذاکرات دو هفته ای زمانی که رئیس COP26، آلوک شارما، گفت که از چین و هند به علت کم کردن تعهد به حذف تدریجی زغال سنگ عمیقاً ناامید است، بهتر نشد.

شارما علناً گفت که این دو کشور باید به کشورهای آسیب پذیر از تغییرات آب و هوایی شرح دهند که چرا آنها چنین کاری را انجام دادند. هم واکنش اولیه و هم اظهارات نهایی آنقدر چشمگیر بود که حتی بیانیه غافلگیرنماینده جان کری-شی ژنگوا در خصوص افزایش همکاری بین ایالات متحده و چین برای مقابله با تغییرات اقلیمی هم به طور کامل فضا را تغییر نداد. شاید بزرگ ترین میخ به تابوت دیپلماسی آب و هوایی چین از جانب کسی جز باراک اوباما، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده نبود. به زبانی که یادآور رویدادهای بیش از یک دهه پیش بود، او تا آنجا پیش رفت که گفت که طرح و اقدامات ملی چین نشان دهنده عدم فوریت خطرناک است و بنابراین نشان دهنده تمایل این کشور برای حفظ شرایط موجود است.

اما پی بردن به معنای کنش اقلیمی چین از دریچه اجلاس COP26، اگر کاملاً اشتباه نباشد، محدودیت هایی دارد. این به این علت است که منظره آب و هوای پکن اکنون از آنچه به وسیله کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل ارائه شده، پیشی گرفته است. به عبارت دیگر، پکن به طور فعال در حال توسعه فضاهای دیپلماسی آب و هوایی و ترویج گفتمانی در خصوص اقدامات مربوطه است که فراتر از ادبیات و اختیارات و امتیازات جلسات کنفرانس اعضا(COP) است.

توسعه فضاهای دیپلماسی اقلیمی

پاسخ پکن به پرسش بایدن در خصوص ردای رهبری دنیای چین این بود که اقدام بلندتر از کلمات صحبت می نمایند. واضح است که چین میخواهد هم گفتگوهای اقلیمی و هم اقدامی فراتر از آنچه در راهروی دیدارهای دیپلماتیک در سطح بالا رخ می دهد را انجام دهد. نوترین مورد در این زمینه، توافق بی سابقه پکن در زمینه همکاری آب و هوا، به نام بازیابی سبز و توسعه پایدار سبز است که در نشست FOCAC در اواخر نوامبر با کشورهای آفریقایی امضا شد. به طرز قابل توجهی، این اولین بار در تاریخ جلسات FOCAC بود که در آن مسئله آب و هوا به عنوان یک ناحیه همکاری جویانه کاملاً مجزا تعیین شد. به طور مشابه، در اکتبر 2021، پکن در اجلاس اکتبر ابتکاری را در زمینه تقویت همکاری توسعه سبز و پایدار با آسه آن گفت. اگرچه این اولین بار نیست که مسائل زیست محیطی در آسه آن مورد توجه ویژه قرار می گیرد، تفاوت اصلی در حال حاضر نقش بازی ساز راه اندازی یا نزدیک به اتمام بعضی از پروژه های زیرساختی بزرگ ابتکار کمربند جاده در سراسر منطقه است. هیچکدام از اینها به این معنی نیست که چین جلسات سطح بالای سازمان ملل را ترک می نماید بلکه نشان می دهد که پکن از دیگر پلتفرم ها برای استفاده از شمشیر دیپلماسی اقلیمی استفاده می نماید، جایی که توافق ها متمرکز بر منطقه ها و شرکای خاصی انجام می گیرند. بعلاوه ناگفته نماند که چنین ابتکارات مشترکی کاملاً در تضاد با بن بست های همیشگی پیرامون تامین اقتصادی تغییرات اقلیمی، صندوق سازگاری، و ضرر و زیان در مذاکرات COP قرار گرفته است.

یک زبان نو برای تغییرات اقلیمی

در راستای یک منظره برجسته سیاسی برای تمدن زیست محیطی، اکنون پکن در جهت نو گفتمان آب و هوایی نهاده شده است. به طور خاص، هدف این است که اقدامات اقلیمی را به زبانی که فراتر از سوالات مربوط به انتشار کربن و زغال سنگ است، چارچوب بندی کنیم. در ترویج درک وحدت بین طبیعت و بشر، به نظر می رسد پکن به اقداماتی متعهد است که مسائل اکولوژی و تنوع زیستی را به میزان ارائه راه چاره برای کاهش انتشار کربن، مورد رسیدگی قرار می دهد. این هدف در خلال نشست COP15 تنوع زیستی سازمان ملل متحد، که چین در اکتبر 2021 میزبان آن بود، به وضوح نشان داده شد. اگرچه جلسات عمومی (عمدتاً مجازی) تنها در مرحله اول گفتگوها برگزار گردید و مرحله دوم برای آوریل 2022 برنامه ریزی شده است اما شی جین پینگ به سرعت از صندوق تنوع زیستی 230 میلیون دلاری برای حمایت از حفاظت از تنوع زیستی در کشورهای در حال توسعه رونمایی کرد.

در حوالی زمان نشست COP15، پکن بعلاوه اولین کتاب سفید خود را در خصوص تنوع زیستی منتشر کرد. اینها خبرهای خوشایندی هستند؛ به ویژه با توجه به اینکه تخمین زده می گردد که کریدورهای ابتکارکمربند جاده، به تنهایی با محدوده حداقل 265 گونه در معرض تهدید، 1739 منطقه مهم پرندگان یا منطقه ها کلیدی تنوع زیستی و 46 نقطه داغ تنوع زیستی همپوشانی داشته باشند. البته، چیزی بیش از دکترین تمدن اکولوژیکی در کوشش برای گنجاندن طبیعت و تنوع زیستی درون گفتگوی تغییرات اقلیمی مورد توجه قرار گرفته است. تز کلی شی، که اکنون به دقت به وسیله تعدادی از موسسات تحقیقاتی و اتاق های فکر شرح داده شده، این است که تمدن زیست محیطی، بشریت را در مرحله بعدی توسعه خود قرار می دهد.

به طور خلاصه، این موضوع به انسان اجازه می دهد تا فراتر از شیوه فراوری و مصرف برآمده از انقلاب صنعتی رفته و وارد مرحله پیشرفته تری از توسعه گردد که به عنوان همزیستی هماهنگ با طبیعت شناخته شده است. در کشوری که به تبلیغات و مبالغه گویی معروف است، برترین راه برای درک موضوع این دیدگاه نو زیست محیطی این است که توجه داشته باشید که امروز این دیدگاه با مهربانی به عنوان مؤلفه کلیدی دیپلماسی شی نامیده می گردد. با این حال، وقتی پای تحلیل ها و تفسیرهای غیر چینی می گردد، در آنها هم منظره آینده مشترک بشر و طبیعت و هم فضاهای در حال توسعه برای دیپلماسی آب و هوا اغلب در ترجمه گم می شوند. در عوض، درست مانند سال 2009، پکن بر اساس تعهدات و سوابق جلسات COP خود مورد قضاوت قرار می گیرد. با این حال، حداقل سه علت وجود دارد که چرا رسیدن به کوشش های دیپلماتیک و گفتمانی نو پکن در تمدن زیست محیطی و اقدام اقلیمی مهم است.

اولاً، فراتر از درام سیاسی COP26، اظهاراتی وجود دارد که نشان می دهد رویکرد چین به تغییرات آب و هوایی فاقد احساس فوریت ضروری است. مسلماً، این به فراتر از تمدن زیست محیطی یا ویژگی های برنامه های ملی چین و استراتژی به صفر رساندن کربن می رود. این نیز یک موضوع رویکرد هستی شناسانه است. مفسران چینی اغلب مشتاق هستند که بگویند: صد سال فقط یک چشم به هم زدن است. این بیان اشاره به تاریخ هزاران ساله چین و این ادعا دارد که ظرفیت بالاتر این کشور در انجام بازی های طولانی است. با این حال، زمانی که یک انقراض دسته جمعی وحشتناک گونه ها در افق باشد، بازی طولانی وجود ندارد.

اگر دولت چین به همراه شرکای منطقه ای و محلی خود در پرداختن به مسائل تنوع زیستی جدی است، باید از این فرض آغاز کند که زمان رو به اتمام است. دوم، پکن که مشتاق حفظ اصول حاکمیت و عدم مداخله است، اغلب با این ادعا که چین به اراده مردم احترام می گذارد و به فرآیندهای قوانین داخلی پایبند است، با مسائل زیست محیطی مواجهه می نماید. با این حال، اغلب تعیین نیست که مردم چه کسانی هستند و آیا منافع آنها با دیدگاه ادعایی توسعه سبز و پایداری همسو است یا خیر. یک نمونه مکرراً ذکر شده ساخت نیروگاه آبی جزئی از ابتکار کمربند جاده در باتانگ تورو اندونزی است. در میان بسیاری از مناقشات مرتبط با این پروژه، این ادعا است که این ساخت و ساز، معیشت آخرین گونه به جای مانده از یک اورانگوتان کمیاب را به خطر می اندازد. چیزی که اغلب در خصوص آن اظهار نظر نمی گردد این است که جوامع محلی و گروه های مختلف که دچار دو دستگی هستند؛ بعضی از ساخت و ساز حمایت می نمایند، در حالی که بعضی دیگر مخالف آن هستند. این تنها یکی از موارد متعددی است که در آن هر دو مفهوم اراده مردم و انتظار مبنی بر تبدیل شدن جوامع محلی به حفاظان زمین بستری کاملاً غیر واقع بینانه برای مشورت یا حل چالش های زیست محیطی و توسعه ایجاد می نمایند. یکی از راه های حل این معما، جوابگو نگه داشتن پکن برای دیدگاه خود در خصوص وحدت بین بشر و طبیعت است. به عبارت دیگر، به جای رد ایدئولوژی پکن به منزله تبلیغات توخالی، می توان از زبان تمدن زیست محیطی برای استنطاق از تمایل بازیگران چینی به اجرای این دیدگاه در عمل استفاده کرد. در مکان هایی مانند باتانگ تورو، جایی که زیست بوم های شنماینده آسیب می بینند، حفظ استاندارد وحدت بین طبیعت و نوع بشر ممکن است نقطه آغاز بهتری نسبت به اراده مردم باشد.

سوم، فراتر از بلندپروازی های پکن برای به اشتراک گذاشتن خرد تمدن زیست محیطی با دنیا، همچنان ساز و کارها برای جوابگو کردن بازیگران چینی در قبال اقدامات ماورای دریاهای آنها هنوز محدود است یا اساساً وجود ندارد. در واقع، نشانه هایی وجود دارد که نشان می دهد شرکت های چینی به زودی به رعایت استانداردهای بالاتر فراخوانده خواهند شد. در سرانجام نوامبر، شی رهنمودهای نوی برای ابتکار کمربند جاده با تمرکز بر گذار سبز کشورهای در حال توسعه، ارتقای ظرفیت سازی در توسعه سبز و کم کربن، و تعمیق همکاری های اکولوژی، محیط زیست و همکاری در حکمرانی اقلیمی گفت.

بعضی از مفسران به سرعت خاطرنشان کردند، این کوششی از سوی پکن برای تغییر نام تجاری BRI است به طوری که بتواند در برابر ابتکار تازه راه اندازی شده آمریکایی به نامB3W و همینطور استراتژی دروازه دنیای اتحادیه اروپا رقابتی باقی بماند. مسلماً این دقیقاً همان نوع فشار بین المللی است که برای کنترل چین ضروری است. در واقع، چند سال گذشته شواهد قابل توجهی از کوشش های پکن برای مقابله با منتقدانش، هر چند با اکراه، ارائه می دهد. اعلامیه فوق الذکر مبنی بر اینکه چین دیگر پروژه های زغال سنگ در خارج از کشور را تامین اقتصادی نخواهد کرد، تنها آخرین نمونه است. در پاسخ به شکاکان، باید بگویم که بخاطر داشته باشید زمانی که برای اولین بار ابتکار کمربند و جاده اعلام شد هیچ نوع بیانی زبانی در خصوص حفاظت از محیط زیست نداشت.

اکنون، هشت سال بعد، ابتکار سبز کمربند جاده در کانون منظره دنیای پکن قرار گرفته است. چین در حال ورود به مرحله نوی از دیپلماسی اقلیمی است، مرحله ای که در آن مسائل تغییرات آب و هوایی در شرایطی که فراتر از چارچوب کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل است، مفهوم سازی می گردد. جوابگو نگه داشتن پکن - در جلسات سطح بالا و سطح پایین - به چیزی بیش از بیان آرزوها در خصوص ارزش ها و استانداردهای با کیفیت بالاتر احتیاج دارد. برای شهروندان دنیای، یک جای خوب برای آغاز این است که از شرکت ها و سیاست گذاران چینی بخواهند که دیدگاه پکن از تمدن زیست محیطی را به منصه ظهور برسانند.

منبع: دیپلمات

311311