سردیس هخامنشی محل نشستن نیست! - وبلاگ جناب خان

به گزارش وبلاگ جناب خان، آن چه این روزها در فضاهای تاریخی و موزه ها دیده می گردد، حضور بازدیدنمایندگانی است که پول بلیت بازدید از این فضاها را پرداخت می نمایند اما به جا بازدید از اشیا و جاذبه های آن فضای تاریخی، بیشتر برای عکاسی از خودشان و در نهایت انتشار عکس هایشان در شبکه های اجتماعی حضور پیدا می نمایند.

با وجود همه گیری ویروس کرونا در نوروز 1400 و محدودیت های کرونایی، بعضی موزه ها با استقبال بازدیدنمایندگان روبه رو شدند. بازدیدنمایندگانی که اغلب با دوربین حرفه ای و لباس های پلوخوری وارد می شدند و بیشتر در تقلای عکس انداختن برای انتشار در شبکه های اجتماعی شان بودند. عطش عکاسی از خود تا جایی هوادار پیدا نموده که در بعضی از بناهای تاریخی، جوانانی با دوربین حرفه ای حاضر می شدند و در ازای پول، پیشنهاد عکاسی از افراد را مطرح می کردند. مشتری هایشان هم اغلب دختران و پسران جوان بودند.

راهنمای موزه از خستگی روی جایگاه ای گوشه اتاق نشسته است اما چشمانش روی دور تند می چرخند و مجبور است به بازدیدنمایندگان بی ملاحظه مرتب تذکر بدهد که یکی از آنان تا از راه نرسیده چراغ سالن را خاموش می نماید! افراد بسیاری وارد سالن می شوند و کوشش می نمایند قبل از آنکه اطرافشان شلوغ گردد، چند عکس رو به دیوارهای تزئین شده با کاشی های لعابدار آبی بگیرند و بدون آنکه تماشای اشیا چیده شده در ویترین موزه برایشان جذاب باشد، سالن را ترک نمایند و بعد از خسته شدن از ژست های بسیار در کافه ای که گوشه ای از موزه ساخته شده بنشینند و خوراکی یا نوشیدنی میل نمایند.

راهنمایان موزه ها و محوطه های تاریخی و باستان شناسان دل پر دردی از رفتار بازدیدنمایندگان دارند. فریبا فروز، کارشناس ارشد باستان شناسی و راهنمای محوطه تاریخی تخت جمشید می گوید: به نظر می آید بیشتر افرادی که برای بازدید از محوطه تاریخی تخت جمشید می آیند، هدفشان عکاسی و فیلمبرداری از خودشان یا دریافت لایو برای اینستاگرام است تا بازدید و دانستن درباره محوطه تاریخی که برای دیدن انتخاب نموده اند. حتی بارها مجبور بودیم به افرادی که ماسک هایشان را برمی داشتند تذکر دهیم که متاسفانه گوش شنوایی وجود نداشت. من فکر می کردم نوروز 1400 به دلیل شیوع ویروس کرونا و محدودیت های اعمال شده، استقبال کمی از محوطه تاریخی تخت جمشید گردد اما متاسفانه تعداد بازدیدنمایندگان بیشتر از سال های گذشته بود و مجبور بودیم بارها و بارها به بازدیدنمایندگان تذکر دهیم که به آثار دست نزنند یا وارد محدوده های ممنوعه یا نشانه گذاری شده نشوند اما متاسفانه افراد کمی رعایت می کردند و به عبارتی کنترل از دست راهنمایان خارج شده بود و کاری هم از دست ما برنمی آمد.

او ادامه می دهد: گاهی اوقات مراجعه نمایندگان به تذکرهایی که به آنان داده می شد می خندیدند و توصیه های ما را به مسخره می دریافتد و می گفتند حالا اگه به آثاردست بزنیم چی میشه؟ نکته جالب توجه اینکه این صحبت ها یا رفتارها را بیشتر از قشر جوان می دیدیم که به نظر تحصیل نموده می آمدند! برای مثال یک بار به آقایی که حدوداَ 40 ساله بود و روی یکی از سردیس ها نشسته بود تا عکس بگیرد، تذکر دادم. اما او جواب داد مگه ارثِ پدریته که نمیذاری یه عکس بگیرم؟ از این موارد زیاد داریم اما سعی می کنیم با افراد مدارا کنیم تا کار به خشونت کشیده نگردد چون هر اتفاقی که بیفتد مردم آغاز به فیلمبرداری می نمایند و در نهایت ویدئویی نامفهوم در شبکه های اجتماعی پخش می نمایند و ممکن است این شائبه پیش بیاید که در تخت جمشید با مردم درگیر می شوند. سال جاری تعداد بچه هایی که همراه خانواده هایشان برای بازدید از محوطه تاریخی تخت جمشید آمده بودند هم زیاد بود و جالب اینکه هیچکدام هم ماسک نداشتند. در طول 12 روزی که در محوطه تخت جمشید به عنوان راهنما فعال بودم فقط برای دو پسربچه سوال پیش آمد که شما اینجا چه کار می کنید؟

به اعتقاد این باستان شناس هر کسی باید به نوبه خود در این زمینه فرهنگ سازی کند اما متاسفانه رسانه ملی به عنوان یک وسیله ارتباط جمعی هم تا کنون برنامه منسجمی در این زمینه نساخته است. به عقیده من باید برنامه مستندی در این زمینه ساخته و به صورت مرتب از صداوسیما پخش گردد تا زمانی که مردم برای بازدید از فضاهای تاریخی می فرایند پیش زمینه لازم را داشته باشند. بارها دیده ام جوانانی که در این محوطه تاریخی لایو می گیرند می گویند زنده باد کوروش، زنده باد شاه هخامنشی و حتی نمی دانند کوروش در پاسارگاد است، نه تخت جمشید! شاید اگر در قالب بروشورهایی هم فرهنگ سازی گردد و در اختیار بازدیدنمایندگان قرار بگیرد، شاهد کاهش این رفتارها باشیم و دید افراد نسبت به بسیاری از مسائل تغییر کند. شاید اگر مراجعه نمایندگان متوجه باشند که خشایارشاه دروازه ملل را ساخته که 72 ملت از سراسر دنیا به تخت جمشید بیایند و هدایای خودشان را تقدیم پادشاه ایران نمایند، بیشتر مراقب رفتارهایشان باشند. به عقیده من باید حس ناسیونالیستی افراد تقویت گردد تا وقتی برای بازدید از یک بنای تاریخی می فرایند، بدانند کجا رفته اند.

فروز پیشنهاد می دهد: حاصل فعالیت و زحمات بازسازی کارانی که در طول سال در محوطه های تاریخی از جمله تخت جمشید کار می نمایند به صورت عکس و ویدئو مستند گردد و برای عموم به نمایش گذاشته گردد تا افراد متوجه اهمیت آثار تاریخی شوند و بدانند فضایی که می بینند تنها چند تخته سنگ بی ارزش نیست بلکه اهمیت بسیاری دارد که عده ای به خودشان زحمت می دهند تا آن را حفظ نمایند. من فکر می کنم باید به این مسائل به صورت ریشه ای نگاه کرد چون ما با قشری روبه رو هستیم که تحصیلات بیشتری نسبت به نسل های گذشته دارند اما دانسته هایشان کمتر است و دانش خود را به اطلاعات موجود در شبکه های اجتماعی محدود نموده اند در حالی که در این فضاها لزوما اطلاعات درستی در اختیار افراد قرار نمی گیرد. حتی بسیاری از بازدیدنمایندگان وقتی وارد محوطه تخت جمشید می شوند می گویند احتیاج به شرحات راهنما ندارند و وقتی از آنها بپرسید اصلا می دانید وارد چه محدوده ای تاریخی شده اید، اطلاعات چندانی ندارند و معتقدند با یک جست وجوی ساده می توانند اطلاعاتی که می خواهند به دست بیاورند.

او به موضوع مهمی هم اشاره می نماید: پرسنل زحمتکش محوطه تاریخی تخت جمشید چند ماهی می گردد که حقوق دریافت ننموده اند و بسیاری از آنان به دلیل همین بی توجهی انگیزه ای برای کارکردن ندارند و نسبت به رفتار خارج از عُرف مردم با آثار تاریخی واکنش نشان نمی دهند. هر بار که می پرسیم پس درآمد حاصل از بلیت فروشی کجا می رود، می گویند به خزانه دولت واریز می گردد. سال جاری حتی دانشجویان دکترای باستان شناسی هم به صورت افتخاری در محدوده تخت جمشید فعالیت و همکاری می کردند تا شلوغی تعطیلات نوروز را پشت سر بگذاریم.

ایسنا نوشت، این باستان شناس درباره کافه سازی در فضاهای تاریخی هم شرح می دهد: طبق قانون نباید اجازه ساخت وساز در حریم بناهای تاریخی داده گردد اما نکته جالب این جاست که این قوانین بیشتر زیر پا گذاشته می شوند. برای مثال در تخت جمشید و پاسارگاد اجازه ساخت کافه داده نمی گردد. شاید یکی از اهدافی که این کار را انجام می دهند کشاندن مردم به فضاهای تاریخی باشد. بارها شاهد بودم که بازدیدنماینده به محض ورود به محدود تاریخی نقش رستم در کافه این محوطه نشسته و به خودش زحمت بازدید از این اثر را نداده است.